Opis: Dzieje komedii polskiej od XVI wieku do końca PRL-u. Tom 1 - Ratajczakowa Dobrochna

Pierwsza część monumentalnego, trzytomowego dzieła Dobrochny Ratajczakowej – Dzieje komedii polskiej. Niezwykła próba przywrócenia zepchniętemu na margines gatunkowi właściwego miejsca w dziejach naszej rodzimej literatury.
Imponująca wiedza i erudycja autorki, wsparte rozległością lektur, pozwoliły jej na kreślenie wielkiego tła kulturowego, na którym pozycja komedii – zmieniająca się w różnych epokach – jest przez nią przedstawiana. Pozwala to przede wszystkim na zobaczenie i wydobycie oraz podkreślenie znaczenia komedii, jakie miała dla rozwoju nie tylko innych gatunków literackich, ale i innych sztuk. W tym przede wszystkim teatru, z którym komedia związała się najbardziej, wpływając na konwencje, styl gry i inscenizacji, a także przemieniając widownię.
To zafascynowanie autorki gatunkiem wyrasta z przekonania, że to właśnie niedoceniania przez „poważną” literaturę komedia – w swojej zmienności, otwartości, migotliwości – jest jednym z najlepszych środków do „uobecniania dziejowego”, jak określa to, używając terminu Martina Heideggera. Autorka uważa, że to właśnie zdolność do przekształcenia i zmiany, przystosowania zadecydowała o trwałości komedii jako gatunku, „powołując do życia niemożliwą do opanowania mozaikę tekstów”. Dlatego nie tworzy jednej definicji. Uważa, że każda epoka i każda kultura inaczej wyznaczały jej kontur, który zmieniał się pod naciskiem różnych prądów, orientacji estetycznych, ideologii, nawet praktyk twórczych.
Książka ma podwójną narrację: narracja linearna jako opowieść o dziejach gatunku poświęcona jest ogólnym prawidłom przebiegu procesu przemian komedii i składających się nań prądów; nie dążąc do syntezy czy kompletnej monografii, przyjmuje postać opowiadania otwartego na uzupełnienia i dopowiedzenia, którymi są „rozsypane opowiadania w opowiadaniu” – krótkie notatki, miniatury narracyjne, szkice, drobne okruchy historii, które można czytać w dowolnej konfiguracji.
Pierwszy tom Dziejów komedii polskiej obejmuje dwie rozległe epoki, w jakich kształtowały się u nas odmiany tego gatunku. W okresie dawnej Polski Autorka śledzi jej dwie odmiany: elitarno‑dworską i inteligencko‑plebejską; natomiast oświeceniowe przejście do nowoczesności przynosi wskazanie fundamentów polskiej komedii w formule klasycystycznej, jej funkcję zwierciadła obyczajów na scenie publicznej, a także przypisanie komedii nie tylko funkcji rozrywkowej, ale i politycznej.

O autorce
Profesor Dobrochna Ratajczakowa zajmuje się badaniami nad dramatem, teatrem i widowiskami kulturowymi, ale metody, jakimi się posługuje, przekraczają granice dyscyplin, a nawet dziedzin naukowych. Na dramat potrafi bowiem patrzeć z perspektywy quinta essentia – pieniądza, który staje się tragarzem akcji i postaci złączonych w planie fabuły. Opisując fenomen paryskich bulwarów w XVIII wieku, traktuje przedstawienie jako efekt procesu produkcji teatralnej poddanej prawom podaży i popytu. Zajmując się twórczością dramatopisarzy, widzi ją zawsze nie tylko w perspektywie jednostkowej biografii, ale na tle doświadczeń i gustów całego pokolenia. Sprawia to, że lektura prac Dobrochny Ratajczakowej staje się dla czytelnika wspaniałą przygodą intelektualną. Można tego zasmakować w licznych publikacjach książkowych: Teatr Artystyczny Bolesława Leśmiana: z problemów przełomu artystycznego w Polsce (1893–1913) (Wrocław 1979), Fotel recenzenta (Poznań 1981), Przestrzeń w dramacie i dramat w przestrzeni teatru (Poznań 1985), Komedia oświeconych (1752–1795) (Warszawa 1993), Obrazy narodowe w dramacie i teatrze (Wrocław 1994), Galeria gatunków widowiskowych, teatralnych i dramatycznych (Poznań 2015) oraz w niemal pięciuset artykułach, których zaledwie niewielka część zebrana została w dwutomowej publikacji W krysztale i w płomieniu (Wrocław 2006).


Spis treści
Krótki wstęp do długiej książki   7
Część pierwsza. Komedia dawnej Polski
Rozdział pierwszy. Formowanie gatunku   17
Rozdział drugi. Komedia w kulturze elitarnej   41
Rozdział trzeci. W mieście i na gościńcu   85
Komentarze i konteksty 1   135
Część druga. Oświeceniowe przejście do nowoczesności
Rozdział pierwszy. Początek   245
Rozdział drugi. Na splątanych ścieżkach gatunku   278
Rozdział trzeci. Rozrywka i polityka   327
Komentarze i konteksty 2   379

Bibliografia   497
Indeks komentarzy i kontekstów   519
Indeks nazwisk   523

Szczegóły: Dzieje komedii polskiej od XVI wieku do końca PRL-u. Tom 1 - Ratajczakowa Dobrochna

Tytuł: Dzieje komedii polskiej od XVI wieku do końca PRL-u. Tom 1
Autor: Ratajczakowa Dobrochna
Wydawnictwo: INSTYTUT TEATRALNY
Kod paskowy: 9788367682497
ISBN: 978-83-67682-49-7
Rok wydania: 2025
Ilość stron: 536
Format: 170 x 245 x 40 mm
Oprawa: twarda z obwolutą

Recenzje: Dzieje komedii polskiej od XVI wieku do końca PRL-u. Tom 1 - Ratajczakowa Dobrochna