Opis: Tchórze - Josef Škvorecký

„Siedzieliśmy w Porcie Artur i Benno powiedział:
– A więc rewolucja została odłożona na czas nieograniczony.
– Aha – odparłem i wetknąłem sobie stroik do ust. – Z przyczyn technicznych, no nie? – Bambusowy stroik miał smak przyjemny jak zawsze. Grałem na sakstenorze również i z tego powodu, że tak przyjemnie było go ssać”.
Pierwsze zdania Tchórzy, debiutanckiej powieści Josefa Škvoreckiego, należą do najważniejszych zdań w literaturze czeskiej. Dla bohaterów książki ważniejsze od hitlerowców, okupacji, powstania i rewolucji są jazz, miłość i dziewczyny. „Mit walki i ofiary ustąpił mitowi jazzu jako formy sprzeciwu” – pisał Witold Nawrocki w posłowiu do pierwszego i dotychczas jedynego polskiego wydania tej powieści w 1970 roku.
Akcja zaczyna się w piątek 4 maja 1945 roku i trwa tydzień. Tchórze opowiadają o powstaniu majowym (częściej zwanym powstaniem praskim) w małym mieście na wschodzie Czech – Kostelcu. Głównym bohaterem jest młodzieniec Danny Smiřický – alter ego pisarza. Danny pojawia się również w kolejnych książkach Škvoreckiego, także w tej najsłynniejszej: Przypadkach inżyniera ludzkich dusz.
Młodym ludziom z powieści wydaje się absurdalne, że ich ojcowie nagle mieliby się stać bohaterami prawdziwego powstania przeciw okupantom: „To będzie heca, jak mój stary zamknie interes i pójdzie z fuzją na Niemców”. Taką wizję walki ośmieszają słowami: „To są idioci. Takie osły stracą głowę, gówno zwojują, rozeźlą Niemców, a my wszyscy za to zapłacimy”.
Czeską odmianę Kolumbów. Rocznik 20 Škvorecký napisał między rokiem 1948 a 1949, wyszła jednak dopiero dziesięć lat później. Wywołała nieprawdopodobną wrzawę medialną, nagonkę na autora i książkę, została potępiona przez prezydenta na zjeździe partii, a dyrektor wydawnictwa, a kilku redaktorów – w tym redaktor naczelny – stracili pracę. Sam pisarz został zwolniony z redakcji czasopisma „Světová literatura”.
Książkę zrehabilitowano – i wydano na nowo – w 1964 roku.
Tchórze wyznaczyli nowy styl w czeskiej literaturze dzięki użyciu bardzo potocznego języka, a także „autentycznych” dialogów o niczym, które mają celowo odwlekać najmocniejsze punkty akcji.
Josef Škvorecký był chyba pierwszym, który w powojennej Czechosłowacji powiedział na głos, że to, co intymne i osobiste, może być ważniejsze od tego, co publiczne i patriotyczne. Owszem, w czasie drugiej wojny światowej działa się Historia, ale myślenie o dziewczynach było czymś o wiele ważniejszym. „A w rezultacie nie było ważne nic”.


Josef Škvorecký (1924–2012) to jeden z najważniejszych czeskich pisarzy, zaliczany do „wielkiej piątki” (wraz z Kunderą, Hrabalem, Havlem i Kohoutem). W 1969 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, a później osiadł w Kanadzie, gdzie mieszkał do końca życia. Jego debiutancka powieść Tchórze, opublikowana w 1958 roku, wywołała skandal i na polecenie władz została wycofana z księgarni, a jej autora zwolniono z pracy. W 1978 roku pozbawiono go obywatelstwa czeskiego za „uprawianie wrogiej propagandy”. Za powieść Przypadki inżyniera ludzkich dusz otrzymał Literacką Nagrodę Europy Środkowej „Angelus”.

Producent:
Fundacja Instytut Reportażu
Gałczyńskiego 7
00-362 Warszawa (PL)
tel: +48 22 828 49 98
email: [email protected]

Szczegóły: Tchórze - Josef Škvorecký

Tytuł: Tchórze
Autor: Josef Škvorecký
Wydawnictwo: Dowody na Istnienie
Seria: STEHLIK
ISBN: 9788366778757
Tytuł oryginału: Zbabělci
Język oryginału: czeski
Tłumacz: Emilia Witwicka
Języki: polski
Rok wydania: 2025
Ilość stron: 432
Oprawa: Miękka

Recenzje: Tchórze - Josef Škvorecký